Ayurveda betekent “kennis van het leven” ( ayus = leven; veda = weten).
Het is de oeroude gezondheidsleer van het Indiase subcontinent.
De geschiedenis van Ayurveda vanuit de westerse optiek.
Aan de oevers van de Indus en de Ganges bloeide al in 3000 vc een hoog ontwikkelde beschaving, die we naar de belangrijkste vindplaats de “Mohenjo-Daro-cultuur”noemen. Het uitgebreide rioleringsstelsel, de luxebadvoorzieningen, die men bij de opgravingen aantrof, wijzen er op dat er in deze cultuur veel aandacht was voor hygiёne en lichaamsverzorging. In deze cultuur en in wat daaraan vooraf ging liggen de wortels van de indiase beschaving en ook van de Ayurveda. Rond 1500 vc trokken Indo-Europese volken (Ariёrs) vanuit Perzische en Afgaanse hoogvlakten de vruchtbare valleien van de Indus en de Ganges binnen.
Er vond een onderwerping plaats. Maar ook een vermenging van culturen tussen de krijgshaftige maar weinig beschaafde arische herders en de oorspronkelijke hoogbeschaafde bevolking.
De godenwereld raakt bij zulke cultuurbotsingen vermengd. Mannelijke herdersgoden huwen of schaken nog wel eens vrouwelijke landbouwgoden. De donkerblauwe Krishna wordt wel verondersteld een godheid te zijn van de oorspronkelijke waarschijnlijk donkerder gekleurde bevolking. Over de oorsprong van het Sanskriet is geen helderheid. Het is een Indo-Europese taal, in veel woorden verwant aan de Europese talen.
Of dit de taal was van de binnenvallende Ariёrs of de taal van de oorspronkelijke bevolking en dus langer inheems in India is onduidelijk.
De cultuur zoals die op schrift tot ons is gekomen in de veda’s (de heilige boeken van het weten) en de upanishads (de commentaren) is in het Sanskriet geschreven en stamt uit de tijd na de invallen(1400 – 1000 vc).
De Ayurveda die in de verschillende veda’s herkenbaar is, maar die zelf ondanks de naam geen veda vormt, is waarschijnlijk ook in deze tijd langzamerhand vast gelegd. De oudste Ayurvedische geschriften, samenvattingen van Ayurvedische kennis, stammen uit 700 – 500 vc. Het zijn samenvattingen gemaakt door Charaka en door Sushruta- Samhita. Beide zijn nog steeds de klassieken van de Ayurveda.
Vanuit deze klassieke basis heeft de Ayurveda zich vervolgens verder ontwikkeld. De Engelsen hebben in 19e eeuw geprobeerd de Ayurveda uit te bannen als onwetenschappelijk. Samen met de opkomst van het onafhankelijkheisstreven (Gandhi) in de eerste helft van de 20 eeuw herstelde zich de belangstelling voor de Ayurveda. Ayurveda is nu een erkende universitaire studie in India, zij het nooit gecombineerd met Westerse geneeskunde. Ze is erkend door de VN als een goed (en goedkoop) systeem van gezondheidszorg en wordt inmiddels ook in veel instituten in Europa en Amerika onderwezen.
Oosterse visie:
In het Oosterse denken is ons lineaire tijdsbegrip van oorsprong niet aanwezig. De oosterling denkt meer in termen van cyclische patronen, van gelijktijdigheid, van synchrone ontvouwing. De schepping is voor de oosterling een continue gebeuren dat aan het begin staat maar tevens het heden bepaalt. Er is geen verschil tussen de oorsprong en het nu. Er is geen opvolging van oorzaak en gevolg, wel van manifestatie, tevoorschijn komen, in het licht treden. Maar dat wat in het licht komt is deel van de bron waar het uit voort komt.
De Ayurvedische traditie vertelt dat de Ayurveda in oeroude tijden door de godheid gegeven is aan de rishi’s, de zieners. Dat gebeurde toen de goden zagen dat de wereld achteruitging. Oorspronkelijk was de hele schepping in harmonie. Maar in de grote cyclus van de schepping vindt eerst een verslechtering plaats tot de komst van het duisterse tijdperk, het kaliyuga, om daarna weer terug te keren naar het oorspronkelijke goede en gouden tijdperk. In de neergang was de leer nodig, de kennis nodig, die de mensen in staat zou stellen in harmonie te blijven leven met de kosmos. Ayurveda is dus van goddelijke oorsprong. Maar goddelijk betekent hier in overstemming met de aard van de schepping. Ayurveda stelt ons in staat onze microkosmos in harmonie te laten zijn met de macrokosmos, waarvan zij het spiegelbeeld is.
De filosofie achter de Ayurveda
De gedachtewereld van de Ayurveda vindt zijn filosofische basis in de Samkhya-school, die in dezelfde tijd ontstond als de Charaka- en Sushruta-samhita. De Samkhya-school schetst het volgende wereldbeeld: Vanaf het begin zijn er twee oerkrachten: Purusha en Prakriti. Prakriti is de scheppende kracht, de kracht die zal manifesteren. Maar zij kan dat slechts door de inpuls van Purusha, het ongekende, het onbenoembare. Uit de ontmoeting van deze twee ontstaat het scheppingsproces, waarin de geest zich steeds verder verdicht tot materie.